سومریها و کلدانیهای بین النهرین، پس آنکه شهرهای پررونق و آباد خود را در سومر، آکاد، اور، آل عبید و نواحی دیگر، بین 5 تا 6 هزار سال پیش، تاسیس کردند، مس را برای اولینبار به عنوان اولین فلز غیرگرانبها بکار گرفتند. این انسانهای اولیه، مهارت شگفتآوری در ساخت مس پیدا کردند و از آنها، علوم مقدماتی این صنعت به رودخانه نشینان مصر گسترش یافت، جایی که بعد از سقوط تمدنش، به شکوفایی خود برای هزاران سال ادامه داد.
اگرچه صنایع هنری سومریان نسبتا بیظرافت بوده، اما گویای سبک و دوران زندگی آنها میباشد. به عنوان مثال، احتمال میرود که انواع سینیها و ظروف برنزی یافت شده در شهر آل عبید، نزدیک شهر اور (حدود 2600 سال قبل از میلاد)، ظروف نقرهای متعلق به همان دوره، پارچهای برنز و نقره و همچنین نعلبکیها و ظروف آشامیدنی، برای اهداف تشریفاتی مورد استفاده قرار میگرفتند.
هنوز هم برخی از ابزارها و اسکنههای مسی شهر اور، بعلاوه تیغها، نیزهها و سنجاق سینههای مسی و همچنین تعدادی کالای کوچک دیگر، از آن زمانها به جا مانده است. همچنین، قدیمیتر از این اشیای به جا مانده، تیر و تیردانهای مسی هستند که همراه با سرنیزههای مسی سومریان ماقبل تاریخ، از گذر روزگار و زمان، جان سالم به در بردهاند، که همانطورکه به آن اشاره کردیم، این موارد گویای سبک زندگی سومریان در آن زمانها بوده است.
در آن زمانها، انسانهای اولیه یاد گرفتند که چطور مجسمهها و اشیای مسی و برنزی را، در زیر بناهایی که با آنها ارتباطی داشتند، دفن کنند. به عنوان مثال، یک میخ برنزی یا مسی به طول 12 اینچ کشف شده است، که مربوط به یک پادشاه از اولین سلسله در شهر اور است. یک مورد جالب دیگر، خدایی است که میخی به طول 6 اینچ در دست دارد. این مجسمه از معبد نینگورسو (حدود 2500 سال قبل از میلاد) کشف شده است.
مدرک دیگری که تجزیهناپذیری مس را ثابت میکند، به یک سورتمه چوبی سومری برمیگردد، که برای حرکت بر روی شن و ماسه طراحی و ساخته شده بود. این سورتمه به “سورتمه ملکه” (به لاتین؛ The Queen’s Sledge) معروف است. این سورتمه توسط دو گاو که یک گردنی مسی داشتند، کشیده میشد. همچنین میخ افسارهای آنها نیز مسی بوده است. یک سرباز سومری نیز که گفته میشود در کنار این تجهیزات حرکت میکرده، کلاهخود مسی داشته است.
سورتمه ملکه در موزه بریتانیا
در خصوص صنعت مس سومریان مطلب قابل توجه دیگری نیز وجود دارد. به عکس نیمهتنه Ur-Namma، کسی که سومین سلسله سومری را تاسیس کرد، توجه کنید. ریختهگری نیمهتنه Ur-Namma، در مس آرسنیک؛ این هنر و تکنیک در آن زمان یک مهارت و هنر خارقالعاده بوده که هنوز هم بیهمتاست.
نیمهتنه Ur-Namma در موزه متروپولیتن
