در این مقاله قصد داریم به شیوه ساده انواع ضایعات مس و اصطلاحات رایج بازار را در مورد ضایعات مس بررسی کنیم و با شناخت این ضایعات در هنگام خرید و فروش، از قیمت انواع ضایعات مس مطلع باشیم. چرا که قراضه‌های مسی با توجه به نوعی که دارند دارای ارزش متفاوتی هستند که اطلاع از این ارزش در هنگام فروش این ضایعات به ما کمک می‌کند تا متضرر نگردیم.
سیم لخت بدون روکش
سیم و کابل و یا مفتول بدون روکش که رنگ مسی آن کاملا می‌درخشد و قسمت هادی مس، مفتولی است و از سیمهای افشان و مویی خبری نیست. این نوع قراضه، با ارزش‌ترین نوع از ضایعات مس است. کابل‌های مسی قرمز، به دلیل اینکه برای تولید محصولاتی با کیفیت بالا مورد استفاده قرار می‌گیرند، بالاترین قیمت را دارند.
سیم و کابل با هادی مفتولی بدون روکش، که به رنگ سیاه درآمده است. این نوع از ضایعات، به علت مجاورت با هوا، نور خورشید و رطوبت، در طی مدت طولانی، سیاه می‌شوند، مانند سیمهای هوایی برق. همچنین ممکن است که، این از نوع ضایعات مسی، در اثر سوزاندن کابل‌های مفتولی نیز ایجاد شوند. ضایعات کابل‌های سیاه، از ارزش بالایی برخوردار هستند.
این نوع از ضایعات، عموما حاصل زائدات تولید هستند. عموما سیمهای افشان و مویی و یا گاهی کابل قرمز، در هم می‌باشند. قیمت ضایعات سیم مسی، هم رده قیمت کابل سیاه است.
تسمه مسی قرمز که در تابلوهای برق یا ترانس‌ها بکار می‌رود، به دلیل داشتن استانداردهای رسانایی سیم و کابل و همچنین حفظ رنگ قرمز خود، از ارزش بالایی برخوردار هستند و تقریبا جزو رده اول ارزشی مس می‌باشند. البته باید تسمه مسی و قطعات صفحه مسی ضخیم از هم تمیز داده شوند، چرا که صفحات مسی در دسته مس ذوبی می‌باشند.
ضایعات مس ذوبی
این دسته از ضایعات مس بدلیل داشتن ناخالصی‌های اندک ذاتی یا ناخالصی‌های غیرذاتی (روی سطح مس)، فقط مخصوص ذوب شدن در کوره‌های کوچک ذوب مس، جهت استفاده‌های آندی و متفرقه می‌باشند و از خواص مس کاتدی بهره نمی‌برند. بدین ترتیب، در کوره‌های ذوب شرکت‌های مفتول‌سازی مس که نیاز به خلوص بالا جهت رسانایی الکتریکی دارند، راهی ندارند. همین دلیل باعث می‌شود قیمت مس ذوبی پایین‌تر از مس‌های رده اول باشد. بطوریکه، عموما میزان ناخالصی (پرت) آن را حدود بین 7 الی 14 درصد نسبت به مس خالص در نظر می‌گیرند. انواع مس ذوبی موجود در بازار، به شرح زیر است:
مس ذوبی در هم، ظروف مسی، قطعات و براده و صفحه مسی، لوله مسی، سیم آرمیچری موتور، رادیاتور مسی، سیم سوخته مسی، مس قلعدار، سیم و مفتول لاکی یا نخی
هرکدام از اقلام فوق در بازار ضایعات فلزات رنگین به عنوان مس ذوبی شناخته می‌شوند و همچنین مخلوطی از کل اقلام فوق را نیز مس ذوبی درهم، می‌نامند. اگر مس ذوبی شامل یکی از اقلام فوق باشد، ارزش بالاتری دارد، زیرا به لحاظ تشخیص و تصفیه، از کیفیت بالاتری برخوردار میباشد. شکل اقلام مس ذوبی از روی نامشان مشخص است. تنها در مورد سیم سوخته لازم به ذکر است که، سیمهای روکشدار مسی، در سایزهای پایین، چنانچه با دستگاه آسیاب، خالص نشوند و به روش غیر اصولی و غیر بهداشتی سوزانده شوند تا روکش آنها از بین برود، تحت عنوان سیم سوخته شناخته می‌شوند و به دلیل وجود لایه‌ای از اکسید مس و ناخالصی‌های دیگر، جزو مس ذوبی محسوب می‌شوند. در صورتی که این سیم‌ها از نوع مخابراتی باشند یعنی به جای هادی افشان، مفتولی نازک باشند و سوزانده شوند، در بازار ، تحت عنوان ضایعات مخابراتی شناخته می‌شوند (مثل سیمهای تلفن) و ارزش ریالی آنها بین مس خالص و مس ذوبی میباشد. دلیل این ارزش بالاتر این است که، روکش آنها شمعی بوده و در زمان سوختن پرت کمتری دارند. در مورد سیم و مفتول لاکی یا نخی باید اشاره کرد که، لایه‌ای از لاک یا نخ یا هر دو، دور مس قرار دارند. ضایعات مس قلعدار نیز، از یک لایه آبکاری قلع روی مس حاصل می‌شوند و رنگ سفید دارند.
مس آسیابی (پودری)
این نوع از ضایعات، حاصل دستگاه‌های آسیاب سیم و کابل روکشدار مسی می‌باشند. بطوریکه سیم و کابل روکشدار مسی، بعد ورود به دستگاه آسیاب، خرد شده و به شکل پودر مخلوط با روکش پی وی سی در می‌آید. در این دستگاه با توجه به اختلاف چگالی مس و پی وی سی، پودر مس از پودر پی وی سی جدا می‌شود. این روش اصولی خالص‌سازی ضایعات سیم و کابل میباشد. البته با توجه به کیفیت دستگاه‌ها، گاهی پودر پی وی سی هم داخل پودر مس میباشد. این پودر در هنگام خوراک‌گیری در کوره‌های ذوب مس پرت دارند، به همین علت، قیمتی پایین‌تر از مس خالص دارند و رنج قیمتی آنها بین مس خالص و ذوبی است.
ضایعات سیم و کابل روکشدار مسی
همانطور که از نامش مشخص است، سیم و کابل‌هایی که دیگر مورد استفاده قرار نمی‌گیرند در این دسته هستند. عموما این نوع از ضایعات، درهم بوده و تشخیص این که چقدر خلوص مس دارند، بسیار مشکل است، چراکه انواع مختلفی از کابل و سیم مسی، وجود دارد. مانند، کابل‌های روکشدار آرموردار، که علاوه بر مس و پی وی سی، لایه‌ای از سرب روی آنها وجود دارد. همچنین کابل‌های روکشدار، از تک رشته به بالا، موجود هستند.
همچنین، گونه‌ای از سیمهای آنتنی هستند که ضایعاتشان ارزش چندانی ندارد. مانند آنتن‌های تلویزیون و سیمهای CCA. بنابراین ضایعات سیم و کابل روکشدار، می‌تواند از 5 الی 85 درصد مس داشته باشد و تعیین قیمت برای آنها باید توسط کارشناس صورت گیرد. لازم به ذکر است عموما خرید و فروش این نوع از ضایعات، ریسک بالایی برای خریدار و یا فروشنده دارد.
